2020 yılında Kahramanmaraş'ın Afşin ilçesinde, yıkılmaya yüz tutmuş bir kerpiç evin duvarları arasında bulunan yamalı bir bohça, içinden tam kırk adet kitap çıkararak tarihin tozlu sayfalarını araladı. Osmanlıca ve Arapça yazılı bu kitapların, bir evin duvarına gömülmüş halde bulunması merak uyandırdı. Bu esrarengiz keşfin ve kitapların hikayesi, Asitane Yönetim Kurulu Başkanı Hasibe Nurhayat Turan'ın anlatımıyla gün yüzüne çıkıyor.

Yüzyıllık Sır: Kitaplar Neden Saklandı?

Kitapların, Ashabı Kehf Medresesi'nde görev yapmış ve İstiklal Savaşı madalyası sahibi Mehmet İmamoğlu'na ait olduğu belirlendi. Medreselerin kapatılmasıyla birlikte İmamoğlu, kitapları gizlemiş ve bu sırrı ailesiyle bile paylaşmamıştı. Yüzyılı aşkın süre boyunca duvarlar arasında saklı kalan bu eserler, sessizliğin ve toprağın koruyucu kollarında günümüze ulaşmayı başardı. Kitaplar arasında Osmanlıca ve Arapça eserlerin yanı sıra, bir askerin not defteri ve dikkat çekici bir şekilde bir İncil de bulunuyor.

• Mantık
• Fıkıh
• Ceza Hukuku
• Siyer
• Sure Tefsirleri
• İbadet (Namaz) konularına dair kitaplar
• Dini hikâyeler
• Tecvit
• Nahiv (Arapça gramer)
• Peygamber Efendimize yazılmış şiirler

Bu çeşitlilik, dönemin eğitim anlayışını, kültürel ve dini birikimini gözler önüne seriyor. Hasibe Nurhayat Turan, bulunan İncil'in o dönemde Maraş'ın Afşin ilçesindeki bir medresede neden okutulduğuna dair şaşkınlığını dile getiriyor ve bunun, o insanların ne kadar aydın olduğunu gösterdiğini vurguluyor.

Restorasyon Süreci: Tarihe Saygı

Kitaplar bulunduğunda oldukça kötü durumdaydı. Asitane Vakfı, eserleri İstanbul'a getirerek titiz bir restorasyon sürecine başladı. Kitapların konservasyonu, kuru temizlemesi ve tamamlamaları Avrupa standartlarına uygun olarak yapıldı. 39 kitabın restorasyonu tamamlandıktan sonra, el yazması olan 40. kitap için özel bir yöntem izlendi. Bu kitapta, 17. yüzyıldan itibaren Osmanlı topraklarında faaliyet gösteren Yalova Kâğıthanesi'nin mirasıyla geliştirilen İstanbul Kağıt kullanıldı. Bu sayede, milli kağıt üretimiyle nesiller arasında anlamlı bir köprü kurulmuş oldu. Restorasyonu tamamlanan eserler, 2022 yılında Afşin Belediyesi'ne teslim edildi.

Ancak talihsiz bir şekilde, kitaplar Kahramanmaraş depremlerinde bir kez daha toprak altında kaldı. Neyse ki, özel koruma altında tutuldukları için enkaz kaldırma çalışmaları sırasında zarar görmeden kurtarıldılar. Hatta eserlerin muhafaza edildiği bavul da "Saklı Kalanlar" sergisinde sergileniyor.

Bu olay, sadece tarihi bir keşif değil, aynı zamanda koruma kültürünün ve konservasyonun önemini vurgulayan bir örnek teşkil ediyor. Kitapların Ashabı Kehf kıssasıyla olan benzerliği ise, olaya ayrı bir anlam katıyor. Tıpkı mağarada yüzyıllarca uyuyan Yedi Uyurlar gibi, bu kitaplar da zamanın etkisinden uzakta, bir gün yeniden ortaya çıkmayı beklemişler. Onların hikayesi, tarihin tozlu sayfalarından günümüze uzanan bir köprü niteliğinde.